Wel of niet je tanden met fluoride poetsen?

De laatste jaren is de vraag naar fluoridevrije mondverzorgingsproducten enorm toegenomen. Bestaande merken kiezen er daarom steeds meer voor fluoridevrije varianten van hun producten op de markt te brengen. Daarnaast ontstaan er geheel nieuwe merken die uitsluitend natuurlijke ingrediënten gebruiken in de tandpasta’s en mondwaters. Waarom is er sprake van een dergelijke trend, waarom is fluoride goed voor je gebit en in hoeverre is het gebruik van fluoride giftig voor het menselijk lichaam? Kortom: kies jij voor een tandpasta met of zonder fluoride?

Het imago van fluoride

Toen in Amerika in de jaren 1930 per ongeluk fluoride in bronwater terechtkwam door de zware industrie, werd ontdekt dat de conditie van de Amerikaanse gebitten met rasse schreden vooruit ging. Fluoride bleek een gunstige werking te hebben op het voorkomen van cariës in het gebit. Het toevoegen van fluoride aan het drinkwater gebeurt in Amerika nog steeds. In Nederland werd het tijdelijk in de jaren 1960 gedaan waarna het werd stopgezet na bezwaren vanuit de bevolking.

Het is belangrijk om op te merken dat er een verschil is tussen het chemische element fluor en fluoride. Fluor is zeer giftig en komt vrijwel niet op zichzelf in de natuur voor maar vaak als samengestelde stof. Fluoride is daar een voorbeeld van. Heb je het over fluoride, dan spreek je van een fluoratoom dat samengegaan is met een zout. Fluoride is ook giftig maar pas in grote hoeveelheden (overdosis). Aan de andere kant is het een sporenelement dat onontbeerlijk is voor de opbouw van tanden en kiezen.

Waarom is fluoride essentieel voor tandbescherming?

Je moet je voorstellen dat het tandglazuur bestaat uit kleine kristallen. Deze zijn op een schroefvormige manier opgebouwd in de vorm van een tand of kies. Het tandglazuur dat de buitenlaag van een tand of kies vormt, wordt beïnvloed door o.a. voeding en speeksel en is gevoelig voor bacteriën. Deze bacteriën vormen zich tot zuren uit suiker en koolhydraten in ons voedsel. Dringen deze bacteriën door het glazuur heen, dan spreek je van tandbederf. Komt tandglazuur echter in aanraking met fluoride, dan hecht de fluoride zich op de zwakke plekken en is het in staat het tandglazuur te ‘blokkeren’. Dat betekent dat het glazuur harder wordt waardoor bacteriën veel minder kans krijgen om door te dringen en een gaatje te veroorzaken.

Hoeveel fluoride is giftig voor het lichaam?

Omdat fluoride een giftige stof is, is het niet onterecht dat er zorgen zijn over de inname van de stof in het menselijk lichaam. Met name bij jonge kinderen die snel tandpasta inslikken, is het de vraag hoe gevaarlijk dit kan zijn. Het staat dus vast dat een grote hoeveelheid fluoride bij inname giftig is voor het menselijk lichaam. Daarnaast menen critici dat het niet alleen het inslikken is, maar dat fluoride ook door de mondslijmvliezen wordt opgenomen waardoor het in het lichaam komt. De grote vraag is echter wanneer je spreekt van een giftige ‘overdosis’ voor het lichaam.

In tandpasta zit gemiddeld 1,25 milligram fluoride per gram tandpasta. Uit onderzoek blijkt dat fluoride pas schadelijk is voor het menselijk lichaam wanneer je meer dan 3 gram per kilogram lichaamsgewicht zou binnenkrijgen. Als je dus 70 kilogram weegt, dan zou 70 x 3 = 210 gram (=210.000 milligram) aan fluoride schadelijk zijn. Aangezien er gemiddeld 1,25 milligram fluoride in een gram tandpasta zit, betekent het dat je 168.000 gram aan tandpasta nodig hebt voor een kans op fluoridevergiftiging. Op een tube tandpasta kun je de hoeveelheid fluoride aflezen als ‘ppm’, ofwel parts per million.

Wel of niet met fluoride poetsen?

Ondanks de geringe hoeveelheid fluoride in tandpasta, is het begrijpelijk dat je jezelf en je gezin wilt beschermen. Veilig gebruik van een fluoridetandpasta betekent dat je alleen het gebit poetst en vervolgens de tandpasta uitspuwt. Voor volwassenen is dat een vanzelfsprekendheid maar hoe zit het met fluoridegebruik bij kinderen? Kindertandpasta’s bevatten minder fluoride dan volwassen tandpasta’s omdat de kans groter is dat kinderen tandpasta inslikken. Op de verpakkingen van kindertandpasta’s tot 6 jaar staat dan ook het advies om niet meer dan een hoeveelheid tandpasta te gebruiken ter grootte van een erwt. Volg je dit advies op, dan kun je ervan uitgaan dat een fluoridetandpasta veilig is om te gebruiken.

Wil je er zeker van zijn dat jij en je gezin niet in aanraking komen met fluoride, dan kun je kiezen voor een fluoridevrije tandpasta. Ondanks dat fluoridevrije tandpasta’s goedwerkende vervangende ingrediënten bevatten om het gebit te reinigen, is de werking van fluoride tegen tandbederf aangetoond. Wil je daarom overstappen op een fluoridevrije tandpasta, dan raden wij met klem aan eerst te overleggen met een tandarts of mondhygiënist voordat je overgaat tot het gebruik van een fluoridevrije tandpasta. In het bijzonder als je snel last hebt van cariës of tandbederf.

Een gezond eetpatroon gecombineerd met goede mondhygiëne

Welke tandpasta je ook gebruikt, een goede mondhygiëne valt en staat met een verantwoord eetpatroon. Dat wil zeggen dat wanneer je weinig suikers inneemt, dat je voor een groot deel het ontstaan van gaatjes kunt voorkomen. Naast suikers is het beperkt innemen van koolhydraten eveneens aangeraden. Deze worden namelijk in de mond omgezet in suikers en kunnen soortgelijke zuuraanvallen op het tandglazuur veroorzaken. Tegelijkertijd is een goede gebitshygiëne essentieel. Twee keer per dag minimaal twee minuten per keer poetsen, interdentale reiniging en eventueel aanvullend gebruik van een mondwater zonder alcohol helpen je eveneens om cariës en tandbederf te voorkomen.